Kwartet Nowoczesny Jana Kwaśnickiego

Śląski Jazz Club był macierzystą placówką dla kilku bardzo znaczących zespołów jazzowych.

Po rozpadzie w 1956 roku zespołu „Medium” Kwaśnicki i Kosiński idą już własnymi drogami. Kosiński ze swoim zespołem w składzie: Stanisław Gwoździowski – ts, Stanisław Przybylski – bs, Janusz Łoś – b, Ryszard Szumlicz – dr reprezentuje jeszcze Śląski Jazz Club na II Festiwalu Jazzowym w Sopocie, po czym przenosi się wpierw do Wrocławia, następnie do Wałbrzycha, by ostatecznie zamieszkać na stałe w Jeleniej Górze, gdzie zostaje dyrektorem artystycznym festiwalu Krokus Jazz Festiwal, którego jest pomysłodawcą. Jan Kwaśnicki natomiast został w Gliwicach i kontynuował studia na Politechnice Śląskiej. Ukończył je w roku 1960 uzyskując tytuł inżyniera budownictwa.

Zespół dixielandowy 

Za namową ówczesnego szefa działu kultury ZSP przy Politechnice Śląskiej, Stefana Guzowskiego, Kwaśnicki tworzy przy Studenckim Domu Kultury w Gliwicach zespół, który początkowo miał być zespołem dixielandowym i grać na tzw. five’ach w klubie „Spirala”. Jednak z racji, iż muzycy nie mieli zacięcia do jazzu tradycyjnego, równolegle ćwiczą w mniejszym składzie grając jazz nowoczesny. Ów mniejszy skład tworzyli: Jan Kwaśnicki – p, Henryk Senk – cl, as, Stanisław Otałęga – b oraz Adam Jędrzejowski – dr. By móc grać jazz tradycyjny zespół powiększany był o trąbkę, puzon i banjo. W takich dwóch składach muzycy jadą w 1958 roku na Ogólnopolski Festiwal Kultury Studenckiej w Krakowie, gdzie w kwartecie zdobywają trzecie miejsce w kategorii zespołów nowoczesnych. Od tej pory, także za radą Andrzeja Kurylewicza, który był jurorem na tym konkursie, Kwaśnicki przestaje prowadzić septet dixielandowy, na rzecz mniejszego składu.

Kartet nowoczesny 

Na następnym festiwalu w 1959 roku zespół nazywa się już Kwartet Nowoczesny Jana Kwaśnickiego i zajmuje pierwsze miejsce w swojej kategorii. W kategorii jazzu tradycyjnego pierwsze miejsce zajmuje wtedy wraz ze swoim zespołem z Warszawy młody Zbigniew Namysłowski grający wówczas na puzonie.

Warto zaznaczyć, że Polish Modern Jazz Quartet Jana Kwaśnickiego był w latach 1959-62 zaliczany do ścisłej czołówki zespołów jazzowych w Polsce, sam Kwaśnicki natomiast trafił do ekskluzywnego koła Friends of Music USA utworzonego przez Willisa Conovera.

Poniżej historia zespołu spisana przez samego Jana Kwaśnickiego:

Prapierwociną Kwartetu był Duet Jan Kwaśnicki - piano i Marek Szymaszkiewicz - gitara. Powstawszy gdzieś na końcu roku 1952 Duet ten zaczął się rozmnażać się przez pączkowanie, osiągając wielkości Kwintetu w połowie roku 1953 kiedy to został nazwany "Medium Quintet", gdy do wspomnianego już Duetu dopączkowali Marian Szpruch - bębny oraz Stanisław Otałęga - kontrabas i Tadeusz Kosiński - akordeon z musu.

Zespół ten brylował po Gliwicach i okolicznych gminach, wymieniając jedne pączki na inne, na przykład Szprucha na Szumlicza, Ryszarda zresztą. W roku 1955 "Medium Quintet" wyjechał po raz pierwszy za granicę powiatu, zaznaczając owym "Qui" swoją jazzowość.

Pierwszym etapem tego turnee był Ustroń a następnym Wisła gdzie w miesiącach wakacyjnych lokale gastronomiczne zajmowały się były lansowaniem młodych talentów. Uzyskana tam sława mołojecka zawiodła "Quintet" aż do Robotniczego Domu Kultury w samym Zabrzu, gdzie, po przepączkowaniu Otałęgi na Witolda Kujawskiego, rozpoczęła się ekspansja Zespołu począwszy od organizacji pierwszych Ogólnopolskich Zaduszek Jazzowych w jesieni 1955 roku poprzez wyjazdy na występy już nawet po za granice województwa, aby w porywach dotrzeć nawet do stolicy naszego pięknego kraju w 1956 roku.

Ogólna odwilż polityczna spowodowała,że więzy dotąd zespalające - zaczęły topnieć a pączki pękać i rozwijać się oddzielnie, częściowo na bazie Śląskiego Jazz Clubu, który powstał wtedy w Zabrzu niejako jako produkt uboczny Zespołu. Gdzieś na początku 1957 roku "Medium Quintet" zakończył istnienie, a jego były kierownik, to znaczy ja, przeniósł się muzycznie do Studenckiego Domu Kultury, czyli "SDK" w Gliwicach, skaptowany przez ówczesnego szefa działu kultury ZSP przy Politechnice Śląskiej niejakiego Stefana Guzowskiego. Tenże Stefan zaproponował mi stworzenie studenckiego zespołu jazzowego z bazą w postaci grania na t.zw. "Five'ach" w Klubie "Spirala" przy SDK i z perspektywą reprezentowania naszej Uczelni na różnych imprezach w kraju oraz za granicą. Słowo to ciałem się stało, choć było to początkowo ciało nijakie stylowo, ale za to jako takie osobowo. Jego podstawowy skład wtedy tworzyli : Adam Jędrzejowski - perkusja, Henryk Senk - klarnet i alt saks. oraz znowu Stanisław Otałęga - kontrabas, że o panu Janeczku już nie wspomnę, czyli jakby kwartet. W porywach jednak sięgał aż do septetu, kiedy to spełniając marzenia Stefana Guzowskiego, stawał się zespołem dixielandowym. Wtedy dobierałem jeszcze trębacza, puzonistę oraz kogoś na banjo. W takim też składzie wystąpiliśmy na Ogólnopolskim Festiwalu Kultury Studenckiej w Krakowie w 1958 roku. Ja w owym czasie za dixielandem nie przepadałem i aby wilk był cały oraz owca syta, na tymże Festiwalu zagraliśmy także kilka utworów w kwarteciku i w stylu "modern". Nasz dixieland wielkiej furory nie zrobił - i słusznie - natomiast Kwartet zdobył trzecie miejsce w kategorii zespołów nowoczesnych. To jakby przekonało Guzowskiego aby przestać mnie przymuszać do tego dixielandu.

Na następnym Festiwalu, w 1959 roku, zespół już się nazywał "Kwartet Nowoczesny Jana Kwaśniciego" - i zajął pierwsze miejsce w swojej kategorii. Nagrodą był wyjazd na turnee po Holandii, co zostało zrealizowane na początku 1960. Był to jeden z pierwszych wyjazdów polskiego zespołu jazzowego za żelazną kurtynę w PRL-u. Przedtem były jeszcze udział w jednym z pierwszych koncertów w Filharmonii Narodowej w Warszawie (był to chyba drugi koncert pod nazwą "Jazz w Filharmonii") oraz występy na pierwszym "Jazz Jamboree" w Warszawie. W tym czasie Henryka Senka na sax. alcie zastąpił Stanisław "Drążek" Kalwiński. Potem w okresie 1960 do początków 1962 był jeszcze jeden koncert typu "Jazz w Filharmonii w Warszawie i jego powtórki w różnych innych miastach (np w Krakowie), oraz koncerty na drugim "Jazz Jamboree".

W tak zwanym "międzyczasie" stałe granie w "Spirali" oraz udziały w Zaduszkach Jazzowych w Krakowie i grania na rozlicznych innych chałturach. Nie zapewniało to jednak odpowiedniej bazy materialnej umożliwiającej dalsze istnienie Zespołu i jego członkowie zaczęli szukać lepszego chleba gdzie indziej. Ja nie zdecydowałem się na całkowicie profesjonalne zajęcie się muzyką, chcąc najpierw zdobyć ostrogi w swoim wyuczonym zawodzie inżyniera budowlanego. I był to chyba jakiś błąd, bo ostrogi zdobyłem ale teraz jestem boso... Wtedy zaś ze "Spirali " przemieściłem się do "Gwarka", gdzie grywałem w różnych składach i ze zmiennym szczęściem w latach 1963 - 64. Obsługiwałem rożne Juvenalia zarówno gliwickie jak i krakowskie a może i inne, zagraliśmy na jakimś festiwalu chyba i w Gdańsku.

W 1963 roku wyjechaliśmy na Festiwal Studencki do Rouen we Francji. Muzycznie to było niezbyt ciekawe. Jedna część to zespół tradycyjny, który prowadził pianista Janusz Prynkiewicz. Druga część to niby zespół nowoczesny, w którym ja grałem na fortepianie a Prynkiewicz na saksofonie altowym, oraz na trąbce, chyba, Zbyszek Dohnal, Maciek Ropski na basie i ktoś tam jeszcze na bębnach. Problem polegał między innymi na tym, Prynkiewicz wprawdzie był dobrym pianistą, ale na saksofonie dopiero się uczył i za wiele jeszcze nauczyć nie zdążył. Moja rola jednak polegała tam głównie na akompaniowaniu różnym solistom ze studenckich kabaretów "Pstrąg", "STS" i innych. Towarzystwo było dość doborowe. Był z nami Wojciech Młynarski, Jan Pietrzak i kilka innych znanych nazwisk. W 1965 roku zacząłem chałturzyć w Klubie NOT-u w Gliwicach gdzie grałem do 1968 roku między innymi z Witkiem Wertlem sax.alt/ klarnet, Maćkiem Ropskim - kontrabas, Jasiem Piechą - gitara, Ryśkiem Seredyńskim a później Krzyśkiem Rzucidłą - perkusja a później jeszcze z Konradem Płoszejowskim - sax. alt. Przez cały czas w NOT-cie śpiewała z nami wspaniała Krysia "Czita" Wikarek. W takim NOT-owskim składzie mieliśmy też trochę chałtur w TV-Katowice - między innymi w takim cyklicznym muzycznym programie "Temat z Wariacjami". W 1968 roku zakończyłem granie w NOT-cie i to praktycznie zakończyło ten rozdział mojego grania.

Jan Kwaśnicki