Czesław Gawlik - rybnicka filia SJC

Muzyka czy siatkówka

Czesław Gawlik urodził się 12 października 1930 roku w Rybniku. Rozpoczętą w latach trzydziestych edukację szkolną przerwał wybuch wojny. W roku 1940 ponownie podejmuje naukę - tym razem w niemieckiej szkole ludowej. W roku 1945 przyszedł czas na gimnazjum, a po jego ukończeniu - liceum administracji. W trakcie szkoły podstawowej pobierał prywatne lekcje gry na akordeonie i uczył się w szkole muzycznej w Rybniku pod kierunkiem prof. Łodygowskiego oraz prof. Zorychty (instrumentacji i aranżacji).



W latach młodzieńczych stanął przed poważnym dylematem odnośnie do wyboru kierunku dalszego rozwoju: muzyka czy sport. Ta druga pasja była bowiem równie silna: wyczynowo uprawiał siatkówkę, grał w tenisa, z poważnymi sukcesami walczył w drużynie szermierczej. Pasje sportowe skłoniły do podjęcia studiów na Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie - niedokończonych jednak, ponieważ ostatecznie silniejsza okazała się miłość do muzyki.



Na przełomie lat 50. i 60. uczył się w Studium Muzycznym Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Katowicach. W roku 1970 ukończył Studium Kultury i Oświaty Dorosłych w Warszawie.

Estrada

 


Pierwszą pracę podjął w roku 1953 - w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Rybniku (funkcja "kierownika zajęć pozalekcyjnych"), a dwa lata później rozpoczął działalność artystyczną w Domu Kultury "Ryfama", która trwała przez następne 30 lat.



Z estradą zetknął się po raz pierwszy, grając dwa lata w orkiestrze Zespołu Pieśni i Tańca Szkół Górniczych. Wkrótce potem sam zaczął prowadzić kwintet rytmiczny przy DK "Ryfama" - i tu rozpoczęła się trwająca do dziś wielka pasja do czynnego uprawiania muzyki jazzowej. Ponieważ były to lata pięćdziesiąte, nad którymi "duch Stalina" odcisnął swoje wyraźne piętno, tworzenie tego rodzaju muzyki miało wówczas "posmak" działalności typowej dla "artystycznego podziemia", rodziło podejrzenia o "sprzyjanie kontrrewolucji" i "amerykańskiemu imperializmowi". W tamtym okresie nie było w Polsce (w ogóle w tej części świata) możliwości systematycznej nauki jazzu (jego uprawianie groziło wydaleniem ze szkoły, dla której - już poza względami politycznymi - jazz stanowił swoistą "antymuzykę"). Poznawanie tego gatunku odbywało się przez jedyne medium, które posiadało zdolność "przenikania przez żelazną kurtynę": radio (na szczęście nie wszystkie radiostacje udawało się zagłuszyć ówczesnej władzy). Niezwykle pomocne okazywały się też płyty jazzowe - dzięki mieszkającej na Zachodzie rodzinie Czesława Gawlika, przemycane były z Zachodu "tajnymi kanałami" do Rybnika i później w prawdziwie konspiracyjnej atmosferze odtwarzane w mieszkaniu. Podobne "gramofonowe koncerty" sprowadzały do domu państwa Gawlików spore grono przyjaciół z całego Śląska, co do dziś wielu z nich (między innymi słynny pianista jazzowy Adam Makowicz) wspomina jako jeden z przełomowych momentów w ich życiu i "muzycznym dojrzewaniu".

Zespoły

 


W 1957 roku Czesław Gawlik zakłada zespół jazzowy "Septymy", który - oprócz lidera - współtworzyli: Piotr Witek, Eryk Bijok, Jerzy Szeliga, Tadeusz Paprotny, Eugeniusz Serwotka, Bogusław Sitek oraz wokalistka Adela Kocar. Swój pierwszy publiczny koncert grupa miała dokładnie w dzień 27 urodzin Czesława Gawlika: 12 października 1957 roku. Nieco później do grupy dołączył również brat Czesława, Stanisław Gawlik.




Dwa lata później powstaje, już w zmienionym składzie, kolejny zespół: Kwintet Swingowy.
Tworzone wokół DK "Ryfama" środowisko artystyczne, skupiało utalentowanych, młodych adeptów polskiego jazzu: Waldemara Hajera, Manfreda Niezgodę, Lothara Dziwokiego, Tadeusza Petrowa, Kazimierza Niedzieli (ojca słynnych dziś muzyków jazzowych: Wojciecha i Jacka Niedzielów), Andrzeja Trefona, braci Abrahamczyków i wielu innych.

 Wyjazdy, trasy i ludzie 

 


Ciekawym momentem był wyjazd w roku 1960 na pierwszy koncert zagraniczny - w nieodległej od Rybnika Ostrawie; koncert ciekawy nie tylko z tego powodu, że odbył się poza Polską, ale również dlatego, iż był to pierwszy występ zespołu Czesława Gawlika transmitowany przez telewizję. Jeden z bardziej oryginalnych występów miał miejsce w 1961 roku w Zielonej Górze - z okazji pobytu w tym mieście... pierwszego kosmonauty Jurija Gagarina.



Zespół rozwijał się - tak pod względem warsztatu muzycznego, jak również składu, do którego stopniowo dołączały kolejne osoby. Wśród nich znalazł się pianista Adam Matyszkiewicz (który po wyjeździe do USA zmienił nazwisko na Makowicz - i pod tym właśnie nazwiskiem zrobił prawdziwie światową karierę).


Członkowie grupy kierowanej przez Czeslawa Gawlika rozwijali swoje umiejętności i wiedzę w szkole muzycznej, znaczna część z nich później również kontynuowała studia na Akademii Muzycznej. Wszystko to sprawiało, że zespół szybko "wyrósł" z lokalnego środowiska muzycznego i odnosił sukcesy na tak wielkich imprezach, jak Festiwal Jazz Jamboree w Warszawie.




Wielokrotnie zespoły kierowane przez Czesława Gawlika z powodzeniem uczestniczyły w różnego rodzaju konkursach, wygrywały międzynarodowe festiwale. Nigdy jednak zdobywane nagrody nie stanowiły istotnej motywacji do uczestnictwa w podobnych przeglądach - zawsze najważniejszym motywem była tutaj sama radość tworzenia ulubionej muzyki, możliwość nawiązania nowych kontaktów, poznania innych muzyków, od których można się było czegoś nauczyć (w tym muzyków z tak egzotycznych - z naszej perspektywy - krajów, jak Somalia czy Etiopia). Do tego dochodzi satysfakcja wynikająca z zachwytu publiczności, zwłaszcza tej, dla której jazz był wielkim życiowym odkryciem - tak działo się na przykład podczas odbywającego się w latach siedemdziesiątych cyklu koncertów w dawnym ZSSR (obok "urzędowych obserwatorów o smutnych twarzach", można było wśród publiczności zauważyć osoby, które wędrowały po kraju wraz z zespołem i z widocznym wzruszeniem uczestniczyły we wszystkich ich koncertach).

Śląski Jazz Club w Rybniku

W marcu 1959 roku Czesław Gawlik współtworzy filię Śląskiego Jazz Clubu, do którego zaprasza na koncerty, wykłady i jam sessions największe postacie rozwijającego się dynamicznie polskiego ruchu jazzowego.

South Silesian Brass Band

  



W latach 1982 do 1987 prowadzi grupę jazzu tradycyjnego South Silesian Brass Band, działającej przy domu kultury w Rybniku-Chwałowicach.
W roku 1987 wraz z Grzegorzem Mielimąką zakłada i prowadzi przez dwa lata Orkiestrę Rozrywkową Rybnicko-Jastrzębskiego Gwarectwa Węglowego.
Równolegle (w latach 1986 do 1991) był kierownikiem muzycznym stworzonego przez Janusza Majewskiego kabaretu "Stara Piwnica" działającego w DK KWK "Dębieńsko".

Silesian Jazz Meeting

Czesław Gawlik od połowy lat pięćdziesiątych pracował w Domu Kultury "Ryfama", początkowo w charakterze instruktora, później dyrektora placówki. Przez wiele lat swojej działalności artystycznej zasiadał w jury szeregu znaczących festiwali, organizowanych na różnych szczeblach i w odniesieniu do różnych rodzajów sztuki: muzyki jazzowej i rozrywkowej, piosenki poetyckiej, aktorskiej, estradowej i dziecięcej, teatru, kabaretu i recytacji poezji śpiewanej.

Wspólnie z innymi animatorami kultury w Rybniku (głównie Wojciechem Bronowskim), współtworzył wielkie przedsięwzięcia kulturalne: Rybnickie Dni Literatury (bardzo wysoko ceni sobie możliwość nawiązania kontaktów i przyjaźni z artystami, jacy w ramach tej imprezy odwiedzali Rybnik), Dyskusyjny Klub Filmowy "Ekran", stałe imprezy poetyckie i muzyczne, na czele z wielkim świętem jazzu: Silessian Jazz Meeting.



Od 1962 roku Czesław Gawlik nieprzerwanie przez 36 lat współorganizował rybnickie festiwale jazzowe, z których "narodził się" w latach osiemdziesiątych istniejący do dziś Silessian Jazz Meeting - doroczna impreza o renomie zdecydowanie wykraczającej poza granice Śląska. W tym wielkim święcie muzyki jazzowej uczestniczyli najlepsi polscy i światowi muzycy gatunku, wśród których wymienić można takie nazwiska, jak: Bill Evens, Buster Williams, Ben Riley, Billy Harper, David Gilmoore, Tony Oxley, Jan Ptaszyn-Wróblewski, Tomasz Stańko, Janusz Muniak, Tomasz Szukalski, Piotr Baron, Zbigniew Namysłowski, Andrzej Jagodziński, Krzysztof Popek, Leszek Możdżer, Zbigniew Lewandowski, Kryzsztof Ścierański, bracia Jacek i wojciech Niedzielowie, Ewa Bem, Urszula Dudziak, Krystyna Prońko, Lora Szafran, Ewa Uryga i wielu, wielu innych znakomitych wykonawców.